|
Hasselblad EL(M/X) battery replacement
|
inleiding
|
|
De "elektrische" Hasselblad zoals de EL, ELM en ELX werken op één of twee batterijen. Deze zijn helaas vaak verouderd om dat de camera's al jaren op de markt zijn en daarbij zijn vervangende batterijen érg duur. Daarbij zijn het NiCd batterijen dat een verouderde techniek is. Er is een alternatief voor de (dure) batterijen dat een goed alternatief is.
|
|
originele batterij
|
 Er kunnen twee (oplaadbare) batterijen in de camera. Dit is van het type: DEAC 5/500 DK. Elke 6V batterij is opgebouwd uit vijf 1,2V Nikkel Cadmium accu's dat in een kunststof pakketje is ingepakt. De camera kan op één of twee batterijen werken. Per batterij kunnen er op een volle nieuwe accu ongeveer 1.000 opnames worden gemaakt. Dus met twee batterijen 2.000 opnames. De batterijen dienen met de "+" in de holte te worden geplaatst zodat de "-" naar het dekseltje geplaatst is. De batterijen zijn afgezekerd met één "trage" zekering van 1,6 Ampère. Er zijn twee zekeringen aanwezig achter het dekseltje. Eén die in gebruik is en één reserve.
Bij het laden van de originele batterijen dient de camera op stand "L" van laden te worden gezet. Met de originele lader (die 50mA bij 7VDC levert) duurt het laden 14 uur per accu. Dus als er twee accu's geplaatst zijn, duurt het 28 uur.
Er zijn ook 5/600DKZ batterijen te gebruiken in een EL(M/X) Hasselblad. Deze heeft net iets meer prestaties van de 5/500 DKZ. De laadstroom van de batterijen is 60 mAh bij 14 uur laadtijd.
Hieronder staat een afbeelding van een 5/600DKZ batterij van Varta. Deze was houdbaar tot 1992, dus het mag duidelijk zijn dat deze anno 2013 niet meer bruikbaar is. Duidelijk is zichtbaar dat de onderkant bol staat. Door de ouderdom ontstaan er gassen die zorgen voor druk in de accu dat vervorming tot gevolg heeft.
|
|
vervanger
|
|
De officiële vervanger voor de originele batterij is de 5/VH700DKZ met NiMH cellen. Helaas is het erg lastig om deze batterij te vinden en de prijs is hoog. Dat is begrijpelijk omdat de afzetmarkt beperkt is en het aantal apparaten dat deze batterij gebruikt is minimaal. Gelukkig is er een goedkoop en goed alternatief.
|
|
alternatief
|
Het alternatief is om de batterijen te vervangen door een ander type. De gewenste spanning is 6VDC en de meest accu's hebben een spanning van 1,2 à 1,5VDC. Daarbij is de ruimte ook beperkt waar rekening mee moet worden gehouden. Vooralsnog is de beste keuze één 9VDC batterij. Hoewel de spanning 3VDC te hoog is, blijkt dit goed te werken. Aanvankelijk wilde ik de spanning reduceren met een voorschakelweerstand of een circuit van spanningsregeling, maar dit blijkt niet nodig. De stroom is zo groot dat de "klemspanning" van de batterij daalt en vrijwel gelijk functioneert als een originele 6VDC batterij. Als er 9VDC met een labvoeding wordt toegepast, is er voldoende stroom voor handen en is dat niet goed voor de camera. Wanneer een 9VDC batterij wordt toegepast gaat het wel goed omdat de spanning inzakt bij belasting. Dus er is geen kans op blijvende schade bij het toepassen van een 9VDC batterij als vervanger voor de 6VDC batterij.
Ik heb een test uitgevoerd om toch een voorschakelweerstand toe te passen, maar dat werkte niet goed. De werkspanning zakte te ver in waardoor de camera moeite kreeg met doorspoelen. Door het weglaten van de weerstand is het rendement ook veel hoger aangezien alle energie wordt gebruikt door de camera in plaats van het spanningsverschil "weg stoken" in warmte.
Als de 9VDC batterij direct aan wordt gesloten, kan via het laadcontact ook een lader worden aagnesloten. Weliswaar niet de originele lader, maar met een vervangende lader kan de accu in de camera blijven dat prettiger is in gebruik. Uiteraard geldt dit laatste alleen als er een oplaadbare batterij wordt toegepast.
eerdere bevindingen
Een aantal jaar geleden heb ik een vervanger gemaakt van een kunststof as dat op maat gemaakt is op de draaibank. In de praktijk is gebleken dat dit vrij zwaar is, en de bedrading lastig aan te sluiten is. Trekontlasting van de draden is moeilijk te realiseren. En meer praktische bezwaren.
prototype
Op basis van de bevindingen is besloten om een lichtere uitvoering te maken van glasvezel versterkt epoxy materiaal. Hieronder staat het protoype dat gebouwd en getest is. Doordat de diameter van de schijven verschillen, is het niet mogelijk om de batterij "achterstevoren" aan te sluiten. De werking is beproeft en geslaagd. Echter zijn er wel ontwerp verbeteringen ontdekt. De ronde schijven zijn lastiger te maken dan vierkante plaatjes, dus deze worden in de nieuwe versie van geometrie gewijzigd. Daarbij wordt de onderste schijf wel gecentreerd, maar de bovenste niet om dat deze te ver boven de holte uit komt. Dus er moet een voorziening komen om de centrering lager te plaatsen. Er is een contact gemaakt voor de stroomdoorvoer en een soldering voor de bedrading. Besloten is om dat in het volgende model beide functies te combineren. Kortom, dit werkt, maar het kan beslist beter. Ondertussen wordt er al getekend aan het volgende model...
|
|
nieuwe inzichten van de vakman
|
 Voordat de tweede "verbeterde" variant gemaakt is, zijn de feiten eigenlijk weer achterhaald. Ik heb contact gehad met dé Hasselblad specialist van Nederland; Wilco Jansen, en hij heeft mij goede en nieuwe inzichten gegeven. Namelijk:
- In de eerste plaats is geadviseerd om maximaal één batterij te gebruiken per camera. (Dit geldt uiteraard alleen voor de oudere EL modellen waar twee batterijen in passen.) Ofwel één caviteit in gebruik met een batterij van de twee. Wanneer er twee batterijen parallel worden gezet (dat hier het geval is), zal de ene batterij nooit helemaal gelijk presteren aan de andere batterij. Dit kan niet alleen leiden tot slechtere prestaties, maar ook tot gevaarlijke situaties zoals het ontploffen van batterijen. Vandaar dat bij de laatste serie batterijen ook een waarschuwing hierover is geplaatst. Een goed advies kreeg ik om één van de contacten van de batterijdeksel met isolerende tape af te plakken. Zo kan je twee batterijen mee nemen en plaatsen terwijl er maar één elektrisch aangesloten is. En als de batterij leeg raakt, kan je ter plaatse de batterijen verwisselen.
- Het gebruik van de (oude) NiCd batterijen te gebruiken wordt afgeraden. Door laden en ouderdom worden de accu's dikker waardoor de stapeling van de vijf accu's ervoor zorgt dat de batterij langer wordt. (Dit is op bovenstaande foto zichtbaar dat de onderkant niet vlak maar gebold is. Red.) Hierdoor kan de batterijdeksel kapot gaan. Vervangen door een NiMH batterij of een batterijadapter met CR-P2 batterij is daarom aangeraden. NiMH batterijen zijn batterijen met een "nieuwe" technologie dat de NiCd batterijen in de loop der jaren heeft verdrongen. Daarbij is het voordeel dat de nieuwe NiMH batterijen vrijwel geen last van het "geheugeneffect" hebben.
- Een ander nadeel van de 9V oplossingen dat op de markt is, is dat deze niet goed aan de maat zijn. Door de constructie wordt er excessief veel kracht op de deksel uitgeoefend dat de batterijdeksel kapot gaat. De batterijdeksel is een duur onderdeel en inmiddels schaars geworden zodat vinden ervan lastig is.
- Een nadeel van 9V batterijen is dat de capaciteit beperkt is. Al helemaal van de oplaadbare batterijen. Daarbij is de motor ontworpen voor 6V, dus 9V is niet ideaal.
- Een goed (het beste) alternatief is een adapter voor één CR-P2 batterij. Deze batterij levert 6V en 1.400mAh! De prijs van een CR-P2 adapter is ongeveer gelijk aan een originele vervangende accu. Dus is afwegen wat gewenst is; een oplaad mogelijkheid of niet. De geometrie van de adapter is zo gemaakt dat de adapter maar op één manier in de camera past. Dus mits de batterij goed geplaatst is, is de kans op ompolen is nihil. Je kan er voor kiezen om de andere holte te benutten om een reserve batterij te plaatsen.
Zoals leesbaar is, zijn dit goede inzichten. Een 9V oplossing kan, maar er zitten nadelen aan. Een batterijdeksel is duurder dan een goede batterij oplossing, dus het is de vraag of je risico wil lopen. Ik heb besloten om geen risico te nemen. Zelf bouwen is leuk, maar een kant-en-klare oplossing is nu verstandiger. Daar ik hobbymatig fotografeer, is een CR-P2 adapter een goede keus. Een oplaadbare batterij moet ook "onderhouden" worden en aangezien ik niet voltijd fotografeer zijn de kosten van af en toe een nieuwe CR-P2 batterij goed te overzien. De laadmogelijkheid kan ik missen...
Wilco Jansen kan via zijn website de originele oplaadbare batterijen evenals de CR-P2 adapter leveren. Als je hier ook interesse bij hebt, is hij te bereiken via zijn website op http://www.hasselblad-reparaties.nl.
|
|
adapter versie 2
|
Ondanks dat gebleken is dat een zelfbouw oplossing niet de beste keuze is, heb ik toch besloten om (bij wijze van test) toch de 9V oplossing af te bouwen. Versie één is hiervoor ontmanteld. De ronde schijven zijn behouden en de overige delen zijn verzaagd en hergebruikt. De kleine schijf (+) is aan het einde geplaatst, de grote ronde schijf in het midden als centrering en er is een vierkant plaatje gemonteerd als contact (-). Door de wijziging n geometrie is het mogelijk om de stroomdraden direct op de "polen" aan te kunnen sluiten.
De eenvoud van het ontwerp is helaas verdwenen, maar het werkt in de praktijk. Wel is duidelijk dat de 9V batterijen net iets te lang zijn. De goedkope aansluiting op 9V batterijen zijn dunner en dat past beter. De nu toegepaste batterij aansluiting is van betere kwaliteit, maar ook dikker. Daardoor is er spanning op de batterij deksel ontstaan. En dat laatste kan problemen opleveren.
Conclusie: Het is mogelijk om een goed werkende 9V adapter te maken. Deze is helaas niet eenvoudig de vervaardigen. De camera werkt op een te hoge spanning, maar dat wordt gecompenseerd door de stroom. Toch is het niet elegant. 9V batterijen hebben een beperkte capaciteit ten opzichte van een 6V CR-P2 batterij. Al met al is het een mooi project, maar een kant-en-klare oplossing is wat mij betreft de beste keuze. Het is duurder, betrouwbaarder, de werkspanning is naar behoren en de kans op beschadigingen aan de camera is nihil.
|
|