Deze website maakt gebruik van zogeheten cookies. Klik op [OK] om deze melding te verbergen. Klik hier om meer informatie te lezen over de gebruikte cookies.
P O L Y T E C H . N U
English

condensatoren

inleiding
Elektronica heeft een beperkte levensduur. Gelukkig gaan de meeste componenten lang mee. Door de ontwikkelingen gaan componetnen zelfs veel langer mee dan vroeger. Een uitzondering lijkt de elektrolytische condensator (elco) te zijn. Dit vlijft een zwak onderdeel in apparatuur. Er wordt wel eens gezegd: "De kwaliteit van een apparaat word bepaald door de voeding". Een betere beschrijving zou zijn: "De kwaliteit van een apparaat wordt bepaald door de kwaliteit van de condensatoren van de voeding."

welke elco's
Elco's in een voeding zijn berucht om falen. De elco's van grotere waarden worden toegepast om een voedingssignaal mooi af te vlakken. Deze elco's worden warm en verouderen hierdoor. Het effect van deze veroudering is dat de capaciteit afneemt en er meer "rimpelspanning" ontstaat. Dit komt veel voor bij oude buizenversterkers en openbaart zich als brommen in het audio signaal. Dit is dus snel te detecteren. Voor recentere elektronica is het vaststellen van een elco probleem lastiger. Vaak ontstaan er vage klachten dat niet direct te herleiden is naar slechte condensatoren. Rond 2007 is er een grote serie condensatoren geweest van slechte kwaliteit. Nu, rond 2015, gaan veel condensatoren problemen geven waardoor vele computer moederborden en beeldschermen falen. Doordat er veel rimpel op de gelijkspanning van de voeding komt, worden digitale signalen gestoord waardoor de data signalen worden gestoord met de gevolgen van dien.

Bekende risicogroepen zijn als volgt:
- Condensatoren in buizenversterkers; door ouderdom versleten en dit resulteert in brommen;
- Condensatoren in wasmachines en drogers; de motor wordt onder spanning gaat niet draaien/start niet op;
- Condensatoren van overige motoren zoals zaagmachines en airco pompen; zie voorgaande;
- Condensatoren van computer prints, TFT schermen en laptop voedingen; vaak door slechte kwaliteit elco's.

symptomen
Vaak is aan de buitenkant van een elco te zien dat deze kapot is of kapot aan het gaan is. In een vroeg stadium bollen de elco's op omdat door interne warmteontwikkeling de druk stijgt. De capaciteit neemt af van de elco, maar verder is er weinig op te merken. In ergere gevallen wordt de warmte en druk zo groot dat het veiligheidsventiel open springt. Dna scheurt de ingekerfde bovenkant van een elco open waardoor de druk weg kan. Dit ziet er vaak dramatisch uit omdat er veel witte rook uit kan komen. De condensator is uiteraard kapot, maar de overige schade is nihil.
Als je pech hebt, kunenn elco's ook gaan lekken. Dan loopt het elektrolyt er uit. Dit is vaak een vloeibare substantie dat voor een smerig moederbord zorgt.

Hieronder staan twee voorbeelden van slechte elco's die ik heb gevonden. De eerste twee foto's zijn van de voeding van een TFT scherm. Het scherm schakelde steeds aan en uit. De bolle condensatoren zijn duidelijk zichtbaar. Na vervangen werkt het TFT scherm tot op de dag van vandaag naar behoren.
De onderste foto laat twee elco's zien uit een frequentieregelaar. Deze zijn er érg slecht aan toe. Deze zijn ongeveer 20 jaar lang permanent in gebruik geweest. Qua uren hebben deze het prima doorstaan, de levensduur is daarmee ook ver overschreden. Preventief vervangen na 10 jaar zou verstandig geweest zijn... De linker is gaan lekken en door de lekkage ook gaan corroderen. De rechter heeft weinig visuele schade, maar deze elco is zo droog dat het binnenwerk rammelt in de behuizing. Dit is tot nu toe de meest extreme variant die ik heb meegemaakt.

image

image

image

oplossing
De oplossing van de problemen is relatief eenvoudig. Vrijwel elke (elektronica) reparateur kan een condensatorprobleem oplossen. Het is een kwestie van vervangen door een nieuwe condensator van een gelijkwaardige waarde. De werkspanning moet minimaal gelijk zijn aan de originele werkspanning, een hogere werkspanning is geen probleem. Als er een hogere spanning op de condensator wordt gezet dan dat de condensator aan kan, is de kans op exploderen erg groot! Als een voeding 13,8VDC spanning moet afvlakken, is het advies om geen 16V condensatoren te nemen maar bijvoorbeeld 30V condensatoren. De niet gestabiliseerde spanning kan namelijk hoger uitvallen. Ik zou minimaal een factor 1,5 hogere spanning aanhouden als de originele condensator werkspanning niet bekend is.

De capaciteit van de condensator moet ook gelijk zijn of de eerstvolgende hogere waarde. Als vuistregel mag aangenomen worden dat 1 milli Farad (1mF) goed is voor afvlakken van 1 Ampère (1A). Eén condensator van 4700uF is dus goed voor afvlakken van een voedingsspanning van ongeveer 4,7A. Een lagere capaciteit zal resulteren in een rimpelspanning bij hogere stromen. Een hogere capaciteit kan zorgen voor een grotere inschakelstroom door de interne weerstand van de elco. Vervangen door een gelijke of eerstvolgende hogere waarde is het advies.

Let er ook op dat elco's polariteit hebben. De negatieve pen is vaak met een pijl gemarkeerd en dient aan het negatieve contact verbonden te worden. Oude elco's hebben soms nog de oude aanduiding. Een aanduiding in MF wordt nu als uF aangeduid.

Houd er rekening mee dat elco's héél lang spanning vast kunnen houden! De energie in een hoogspanning elco kan dodelijk zijn, ook lang nadat de spanning is uitgeschakeld. Een goede ontwerper plaats een weerstand "over" de condensator contacten zodat de elco langaam ontlaad. Maar deze veiligheid wordt niet door elke ontwerper in het ontwerp opgenomen. Ontlaad condensatoren dus altijd alvorens aan een schakeling te werken doormiddel van ontladen via een weerstand. Kortsluiten met bijvoorbeeld een schroevendraaier wordt sterk afgeraden omdat dit voor blijvende schade kan zorgen aan de condensator.