Deze website maakt gebruik van zogeheten cookies. Klik op [OK] om deze melding te verbergen. Klik hier om meer informatie te lezen over de gebruikte cookies.
P O L Y T E C H . N U
English

radioactiviteit

algemeen
In elektronica worden stoffen gebruikt die (zeer) goed zijn voor de werking ervan, maar ook (zeer) schadelijk voor mensen als er niet goed mee wordt omgegaan. Vandaar hierbij een waarschuwing voor alle gebruikers van dergelijke elektronica.

Bekende producten met radioactieve stoffen zijn:
- lichtgevende verf;
- elektronenbuizen;
- overspanningsbeveiligingen;
- zend-/ontvangstschakelaars.

algemene regels stralingshygiëne:
- Houdt afstand. De hoeveelheid straling (dosis) is omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand tot de stralingsbron;
- Tijdsduur kort. De dosis is recht evenredig met de tijd van blootstelling aan de stralingsbron;
- Scherm af. Straling die in een afscherming wordt geabsorbeerd deert u niet.

soorten ioniserende straling
- Alfa-straling gaat maximaal enkele centimeters door lucht en wordt al door een vel papier gestopt;
- Bèta-straling gaat maximaal enkele meters door lucht en wordt door metaal of 6mm dik perspex volledig tegengehouden;
- Röntgen- en gammastraling kan niet worden gestopt, maar alleen worden verzwakt door metaal, beton of water. De benodigde afschermingdikte is afhankelijk van de energie van de straling.

inwendige besmetting
wanneer er radioactieve stoffen worden binnengekregen is er geen bescherming meer. De afstand tussen de bron en weefsel is dan nul en de besmettingstijd is dan lang. Deeltjes kunnen zich hechten aan stof en rook dus eet, drink en rok nóóit bij aanwezigheid van radioactieve deeltjes.

persoonlijke bescherming
- Gebruik bij werkzaamheden geschikte kleding, onder ander handschoenen;
- Was na de werkzaamheden altijd goed de handen;
- Bij wonden zoals snijwonden door geneeskundig personeel laten behandelen en vermelden dat er mogelijke radioactieve besmetting is.

detectie
- Tritium (H-3) is niet aan de buitenzijde aan te tonen met een eenvoudige bêta/gamma-monitor;
- Promethium (Pm-147) en Krypton (Kr-85) is aan de buitenzijde bij nieuw materiaal redelijk goed en bij oud materiaal nauwelijks meer is aan te tonen;
- Cobalt (Co-60) en Radium (Ra-226) is aan de buitenzijde net tot zeer goed kan worden aangetoond met een eenvoudige bêta/gamma-monitor.

lichtgevende verf
Vroeger werden legerzenders uitgerust met lichtgevende verf. Deze verf bevat waarschijnlijk Radium (Ra-226), Promethium (Pm-147) of Tritium (H-3). Na tien jaar verliest het de lichtgevende werking, maar de radioactiviteit blijft nog lang aanwezig. De halveringstijd van de straling is 1.600 jaar. De verf wordt bruin en laat los door inwerking van de straling. Pas heel erg op met dit stof. Wanneer je dit binnen krijgt, is er geen enkele bescherming meer. De WS-19 en AN/GRC9 radioset is hier bekend/berucht om. Pas dus goed op met oude legerzenders, voornamelijk bij het demonteren ervan! Met een uv-lamp is snel te controleren of de lichtgevende verf aanwezig is. Ook als de verf geen licht meer 'vasthoudt' zal het oplichten bij uv-licht. Hieronder staat een animatie van een paneel met meters met de beschreven verf. De ene foto is gemaakt bij 'daglicht' en de andere foto is gemaakt bij uv-licht. Witte vlakken zoals het papier onder het paneel licht ook op, maar het licht van de meters is duidelijk zichtbaar. Het paarse schijnsel komt door reflectie van het paarse uv-licht dat op glimmende oppervlaktes reflecteert.

image




Hieronder staat een video van de A510 radioset. Deze zendontvanger is bericht om de grote hoeveelheid straling.


elektronenbuizen
Elektronenbuizen zijn niet alleen praktisch en mooi, maar mogelijk ook (erg) gevaarlijk. Er zijn elektronenbuizen die radioactieve gassen of radioactieve metalen bevatten. Pas hier heel erg mee op!

Elektronenbuizen zoals spanningsstabilisatoren OA2, OA85 en OB2 bevatten, als gesloten bron, een kleine hoeveelheid radioactieve stof. Zoalang het glas heel is, is het een gesloten bron en is er aan de buitenkant vrijwel niet te meten. Wanneer het glas gebroken is, is het echter een open bron en is er grote kans op verspreiding en besmetting.

gloeidraad en kathodes
Er zijn elektronenbuizen met een gloeidraad die bekleed is met het radioactieve Thorium (Th-232). Deze bekleding zorgt voor goede elektronenafgifte.

gas
Er zijn elektronenbuizen gevuld met radioactieve gassen zoals Tritium of Krypton. Als deze gassen worden ingeademd, is er geen enkele bescherming meer.

Bij het breken van een elektronenbuis moet er dus goed op worden gelet. Ventileer de ruimte goed. Zorg dat je geen deeltjes binnen krijgt. Gebruik bij voorkeur handschoenen bij het opruimen. Was altijd na het opruimen goed de handen.